Wystawa: "Wolność – godność – pamięć"

Dnia 1 września 2024 otwarta została wystawa „Wolność – godność – pamięć”. W dniu rocznic podpisania porozumienia gdańskiego i wybuchu II wojny światowej w siedmiu miejscach w Gdańsku postawione zostały bryły z tablicami prezentującymi treść związaną z tymi wydarzeniami. W ten sposób pracownicy Muzeum Drugiej Wojny Światowej chcieli zaprosić do przejścia trasą łączącą ważne dla historii Gdańska i Świata miejsca.

konstrukcja bryły wystawy

Na każdej z brył prezentowane były cztery plansze: dwie wspólne, opisujące wystawę i dwie związane z lokalizacją bryły. Wszystkie plansze przymocowane były do konstrukcji z kratownic X-10, wewnątrz których znajdował się balast zapewniający stabilizację. Bryły ustawione zostały w przestrzeni miejskiej i mimo różnorodnego tła, komponowały się dobrze we wszystkich siedmiu lokalizacjach. Wystawy organizowane przez M2WŚw można poznać na stronie: https://muzeum1939.pl/wystawy-muzuem-drugiej-wojny-swiatowej.html

Poniżej przeczytać można opisy plansz przygotowane przez zespół M2WŚw:

Plansza 1, wspólna dla wszystkich modułów:

0.0. Wolność – godność – pamięć

Gdańsk. Miasto-symbol wybuchu II wojny światowej i Solidarności – wielkiego ruchu społecznego, który dał początek wyzwoleniu Europy Środkowo-Wschodniej spod radzieckiej dominacji.

Zarówno polscy żołnierze, którzy odpierali niemieckie ataki w pierwszych dniach wojny, jak i robotnicy podczas kolejnych zrywów przeciw komunistycznej władzy walczyli o wolność i godność człowieka, którą chciały zdeptać totalitaryzmy.

Dlatego w dniach rocznic podpisania porozumienia gdańskiego i wybuchu II wojny światowej zapraszamy do spaceru szlakiem pamięci wytyczonym pomiędzy miejscami, w których historia odcisnęła swoje piętno.

Basil Kerski, Europejskie Centrum Solidarności

Prof. dr hab. Rafał Wnuk, Muzeum II Wojny Światowej

Plansza 2, wspólna dla wszystkich modułów

0.1. Historia nauczycielką życia?

Wydarzenia z przeszłości, zwłaszcza tragiczne lub dla danej społeczności szczególnie chwalebne, mogą stać się lekcją – swego rodzaju zobowiązaniem wobec przyszłości. Czy tak jest w istocie i czy potrafimy wyciągać wnioski z historii?

Podjęliśmy próby interpretacji tego zagadnienia, zwracając uwagę na to, że odpowiedzi nie są jednoznaczne. Mamy nadzieję, że siedem zaproponowanych miejsc i związanych z nimi wydarzeń skłoni Cię do poszukiwań własnej odpowiedzi.

Mateusz Jasik, Muzeum II Wojny Światowej

piramida M2WŚw w tle

1.0. Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku 

1.0.  Nigdy więcej wojny

Żywa pamięć koszmaru II wojny światowej była jednym z czynników, które determinowały prowadzenie rozmów nad gospodarczym i politycznym zjednoczeniem Europy. Unia Europejska, choć nie przez wszystkich oceniana jest pozytywnie, dała krajom dużej części naszego kontynentu bezprecedensowo długi czas pokoju.

dr Jan Szkudliński, Muzeum II Wojny Światowej

1.2. Nigdy więcej wojny?

Lata powojennego pokoju, a w końcu upadek komunizmu w Europie Środkowo-Wschodniej mogło wprowadzić wielu z nas w złudne poczucie bezpieczeństwa i przekonanie, że wojna odeszła do przeszłości. Zarówno wojny na Bałkanach, jak i kolejne fazy agresji Rosji na Ukrainę pokazują, jak fałszywe było przekonanie o końcu konfliktów zbrojnych w naszej części świata.

dr Jan Szkudliński, Muzeum II Wojny Światowej

przed budynkiem Poczty Polskiej w Gdańsku

2.0 Poczta Polska w Wolnym Mieście Gdańsku 

2.1. Sprawiedliwość

Obrońcy Poczty Polskiej w Gdańsku są godnie pochowani i upamiętnieni. Przed budynkiem, którego z takim poświęceniem bronili, wzniesiono pomnik. Dzięki determinacji niemieckiego publicysty Ditera Schenka doszło też do ich pełnej rehabilitacji przed sądem w Lubece.

dr Jan Szkudliński, Muzeum II Wojny Światowej

2.2. Sprawiedliwość?

Obrońcy Poczty Polskiej w Gdańsku po kapitulacji zostali rozstrzelani w wyniku zbrodni sądowej, a więc wyrokowi wbrew prawu. Sędzia Bode i prokurator Gieseke, którzy tego dokonali, nigdy nie odpowiedzieli za swoje czyny. Podobnie jak wielu nazistowskich dygnitarzy, po wojnie robili kariery i wiedli spokojne życie. 

dr Jan Szkudliński, Muzeum II Wojny Światowej

Wałowa 21

3.0. Macierz Szkolna

3.1. Silni wspólnotą

Wraz ze wzrostem tendencji nacjonalistycznych wśród gdańskich Niemców szczególne znaczenie dla tutejszych Polaków miały instytucje, szkoły i organizacje, które dawały im szansę na podtrzymywanie tożsamości i bezpieczne warunki nauki. W budynku, przed którym się znajdujesz, dziś pod adresem Wałowa 21, znajdowała się szkoła powszechna prowadzona przez organizację Macierz Szkolna.

Mateusz Jasik, Muzeum II Wojny Światowej

3.2. Silni wspólnotą?

Polacy w Wolnym Mieście Gdańsku, choć sami marginalizowani, a z czasem prześladowani przez niemiecką większość, nie zawsze dawali wyrazy narodowej solidarności i współpracy. Trudne były relacje między organizacjami, stronnictwami i instytucjami. Członkowie organizacji Bratnia Pomoc zrzeszająca polskich studentów dzisiejszej Politechniki Gdańskiej sami wykluczali Polaków pochodzenia żydowskiego.

Mateusz Jasik, Muzeum II Wojny Światowej

Polski Gdańsk bryła przed biblioteką Polskiej Akademii Nauk

4.0 Polska Akademia Nauk Biblioteka Gdańska

4.1.

#Marzec45 – Niemcy bronią się w Gdańsku. Wszędzie ruiny! Obrona straconej pozycji ważniejsza niż miasto, niż ludzie! A Sowieci pozwalają wszystkiemu płonąć, bo „jest niemieckie”. W imię czego to wszystko?! @DietrichVonSaucken @KonRokossovskij

Jędrzej Piekara, Muzeum II Wojny Światowej

4.2

#PolskiGdańsk @DyrektorMarianPelczar właśnie wchodzi do Biblioteki Gdańskiej, jeden z setek bohaterów odrodzonej Polski walczący o uratowanie naszego Gdańska… Zostało niewiele, ale nowy dyrektor mówi, żeby nie tracić nadziei. Żyjemy!

Jędrzej Piekara, Muzeum II Wojny Światowej

I Liceum Ogólnokształcące

5.0. I Liceum Ogólnokształcące

Połączeni

Mury I LO w Gdańsku połączyły wielu młodych ludzi w patriotycznym i pokojowym dążeniu do wolności. To tu w czasach PRL kształcili się liczni działacze opozycji demokratycznej, tacy jak Paweł Adamowicz, Aleksander Hall, Arkadiusz Rybicki czy Donald Tusk.

Barbara Kosk, Muzeum II Wojny Światowej

Podzieleni

Nawet narodowa tragedia, katastrofa smoleńska, w której zginął m.in. Arkadiusz Rybicki, nie połączyła, lecz jeszcze bardziej podzieliła politycznie Polaków. Narastająca w wyniku polaryzacji agresja i nienawiść doprowadziła do zabójstwa prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza.

Barbara Kosk, Muzeum II Wojny Światowej

przed Europejskim Centrum Solidarności

6.0. Europejskie Centrum Solidarności

6.1. Nie ma wolności bez solidarności

Odrobiona lekcja to nasze silne społeczeństwo obywatelskie, które ma odwagę bronić swoich praw i wolności. To nasza narodzona w 1989 roku polska demokracja i solidarność z sąsiadami, szczególnie z pogrążoną w wyniszczającej wojnie Ukrainą. To zdolność do samoorganizacji i niesienia pomocy tam, gdzie zawodzi system.

Basil Kerski, Europejskie Centrum Solidarności

6.2. Nie ma wolności bez solidarności

Nieodrobiona lekcja to budzące się nacjonalizmy, które dzielą ludzi na gorszych i lepszych. To najgorzej pojęta solidarność plemienna, która wyklucza. A przecież nie ma wolności bez solidarności wynikającej z przynależnych każdemu praw człowieka, niezależnie od jego pochodzenia, wyznania, koloru skóry, płci czy majątku. Nie ma wolności bez solidarności uniwersalnej.

Basil Kerski, Europejskie Centrum Solidarności

na placu Trzech Krzyży

[7.0. Stocznia Gdańska]

Stocznia Gdańska – pomnik historii

Stocznia Gdańska jako miejsce narodzin Solidarności trwale zapisała się w świadomości Polaków. Stanowi temat wystaw, publikacji, spotkań i konferencji. Pamięć o zakładzie pielęgnują instytucje państwowe, samorządowe, fundacje oraz stowarzyszenia.

Barbara Kosk, Muzeum II Wojny Światowej

Stocznia Gdańska – znikający krajobraz

Teren dawnej Stoczni Gdańskiej od lat podlega rewitalizacji. Pomimo tego wielu z historycznych budynków nie udało się ocalić, a niektóre nadal niszczeją. Część pozakładowej infrastruktury coraz trudniej dostrzec pomiędzy powstającymi biurowcami i apartamentowcami.

Barbara Kosk, Muzeum II Wojny Światowej

https://muzeum1939.pl/wystawy-czasowe.html